KLEMENTÍNUR

Hérna er lítil saga um klementínuna.

Góða skemmtun.

Margir halda að klementínan sé önnur ávaxtategund en mandarínan. En klementínan er mandarína, sem á sínum tíma var framleidd sem hin steinlausa mandarína.                                                                Þetta virkar nokkuð tvímælis þar sem nokkrar tegundir af klementínum geta haft meira en 10 steina.
Svo finnast líka fínar steinlausar mandarínur (satsuma mandarínur) sem alls ekki eru klementíur.
Klementínur eru mismunandi, bæði hvað varðar stærð, útlit og svo bragð. Flestar klementínur er auðveldar að flysja miðað við aðra sítrusávexti, en það finnast þó einstakar tegundir em erfiðar er að flysja og híðið er ”seigt”. Jafnvel þó að það sé dáldið auðveldara að flysja (easy peelers), þá eru þær oftast dáldið erfiðari í flysjun en flestar tegundir af mandarínum.    
Í útliti geta klementínur og mandarínur verið ”flatar”, kúlulaga eða aflangar.
Óþroskaðir ávextir eru dökkgrænir á litinn, sem breytist svo í ljósan og allt til dökkappelsínugulan lit. Stærðin er líka mismunandi, allt frá 3cm. til 8cm. að ummáli. Í október mánuði geta sumar, en fáar tegundir verið þroskaðar þó að þær hafi grænt hýði. Það hefur þó engin áhrif á bragðið. Það á sérstaklega við um Bekria tegundina/afbrigðið sem er tínd þegar ávextirnir eru næstum grænir. Ávöxturinn inniheldur þó ekki eins mikinn sykur eins og aðrar tegundir sem tíndar eru seinna.
Yfirborðið er jafnt, en þó svolítið hrukkótt vegna þess að í berkinum er fullt af litlum pokum með sítrusolíu. Yfirborðið er frá náttúrunnar hendi gljáandi en þó er það þó oftar vegna yfirborðsmeðhödlunarinnar í pökkuninni (citrachine). Hýðið getur verið allt að 2-4mm að þykkt.
Innan í er svo ávaxtakjötið í 9-12 appelsínugulum bátum.
Á milli hýðis og ávaxtakjöts er sveppakenndur hvítur vefur, kallaður albedo. Þessi albedo liggur sem hvítur strengur í miðu ávaxtarins upp og niður. Ef ávöxturinn er skorinn þvert líkist hver helmingur hjóli á reiðhjóli. Hverjum báti er haldið saman með föstum gegnsæum vef. Innan í bátunum er svo saftin í aflöngum ”sekkjum/pokum”  gerðum úr öðrum en jafn gegsæum vef.
Bragðið af klemantínunum er jafnan bæði súrt og sætt með hinu velþekkta sítrusbragði. Klementínurnar innihalda  þó svo mikinn sykur að sýran verður oft undir, og bragðið þess vegna með meiri fyllingu og mýkt en hjá öðrum sítrusávöxtum. Þær eru líka oftast sætari en mandarínur. Það er þó aðallega í byrjun upskerunnar að klementínur geta verið súrar (október og nóvember)
 
Ávextirnir innihald mikið af A-vítamíni og C-vítamíni(ca 40mg pr. 100g) plús ca. 12 önnur vítamín í minnra mæli. Þar að auki mikið af söltum: fosfór, járni og kalíum. 
Það má með sanni segja að klementínur komi sem sendar frá himninum í hinum dimmu vetrarmánuðum.
Hið sæta bragð er samansett úr hrásykri, þrúgusykri og ávaxtasykri. Súra bragðið hinsvear, er samansett af vínsýru, sítrónusýru og eplasýru. 
 
Sagan.

Klementínur eru sérstök afbrigði af mandarínunni sem á náttúrulegan uppruna sinn að rekja til Asíu. Nákvæmlega, er erfitt að slá föstu. Það er haldið að tréð eigi uppruna sinn í NA Indlandi eða SV Kína, en tilvera plöntunnar í SA Asíu bendir til þess að plantan hafi haft breitt útbreiðslusvæði í Asíu frá byrjun tímans…..
Mandrínur hafa ábyggilega verið ræktaðar í fleiri þúsund ár í Kína. Hinar fyrstu sagnir um ávöxtinn koma frá Kína uþb um 1200 f.kr.  Uþb. 950 e kr. var mandarínan ræktuð í stórum hluta S-Japan. Rúmlega 400 árum fyrr voru nokkkur fræ flutt til Japan frá Kína. Þær mandarínur höfðu þegar um 1500 þróast í hinar frægu satsuma-mandarínur sem við í dag borðum með bestu lyst. Sir Abraham Hume flutti árið 1805 inn tvær mandarínutegundir til Englands. Það varð brumið til þess að mandarínan varð útbreidd um allan vestræna heim. Tré frá Englandi voru svo send til Möltu og seinna til Ítalíu.
Í lok nítjándu aldar uppgvötaði Faðir Clement Rodier klementínuna í garðinum á barnaheimili hjá bænum Misserghin nálægt Oran í Alsír. Það varð svo byrjunin fyrir þá mandarínu ”tegund” sem við þekkjum í dag sem er næstum því steinalaus.
Við í Norður Evrópu erum erfiðir kúnnar og viljum einungis mandarínur án steina.
Þess vegna hefur klementínan áunnið sér stóran markað á kostnað mandarínanna, vegna þess að þær eru næstum því alltaf steinlausar.  Það varð til þess í kring um 1970 að Konungur Hassan II fyrirskipaði það að útrýma ætti mandarínutegundinni Wilking. Frjóin frá tegundinni dreifa sér nefnilega til nærliggjandi tegunda og jafnvel klementínur eru ekki óhultar.  
Klementínan fékk nafn sitt eftir áðurnefndum Föður Clement, en margar rannsóknir benda til þess að ávöxturinn sé alveg eins og hin svokallaða Canton Mandarína. Hún er ræktuð í stórum stíl í Gwangxi og Guangdong héruðunum í Kína. En föður Clement er ábyggilega alveg sama. Hann fékk þennan himneska ávöxt nefndan eftir sér og svo er þessi góði maður kominn fyrir löngu ”kominn til himins”.
Klementínan vex á takmörkuðum svæðum. Hún er ræktuð í Alsír, Egyptalandi, Marokko, Spáni, Korsíku(Frakklandi), Ítalíu og nýlega er byrjað að rækta hana í Chile, Suðurafríku og Úrúgúæ. Í Chíle eru klementínurnar ræktaðar í eyðimörk, þar sem eyðimörkin er með til þess að fjarlægðin er mikil til annara sítrusávaxta og þar með er komist hjá vindfrjógvun og þess vegna eru allar klementínurnar steinlausar.
Það er lenska að nota orðið mandarína um þá sítrusávexti sem auðvelt er að flysja.  Nokkrar ”mandarínutegundir” hafa komið fram með náttúrulegri frjógvun eða kynblandaðar með einni eða fleiri sítrustegundum og þess vegna ekki ”hreinar” mandarínur, á meðan aðrar eru blandaðar með öðrum mandarínutegundum eða stökkbreyttar.
 Það gerir málið ekki einfaldara að aðrar sítrustegundir geta líka verið blandaðar í málið.  Útkoman er jú alltaf nýjar og spennandi ávaxtategundir, en janframt gerir það að verkum að mismunurinn á milli tegunda verður soldið þokukenndur.
Sumar þessar tegundir eru hvorki fugl né fiskur en samt hægt að rekja til mandaínunnar og eru þekktar undir nöfnum eins og td: Tangor og Tangelo. Nokkrar tegundir hafa orðið vinsælar í Evrópu. Nöfn eins og Minneola, Mandor, Temple, Topaz og Ugli hafa fest rætur sér í lagi.

Eins og Góði Dátinn Svejk sagði: En það er nú önnur saga.

Athugasemdir

[Steinunn Helga Sigurðardóttir, 19.12.2007 kl. 16:56]

ansi fræðandi, gaman að fá að vita svona hluti sem við handfjötlum dags daglega án þess að hugsa um að öllu fylgir saga.

ástarljós til þín

steina 

[Hrönn Sigurðardóttir, 19.12.2007 kl. 18:32]

Þetta var fróðleg lesning. Aldeilis....

Takk Gunni Palli kokkur og eigðu gott kvöld 

[Solla Guðjóns, 20.12.2007 kl. 09:54]

Mjög fræðandi og leiðir mig í svörin um af hverju mandarínur/klementínur/mandarínur er svona mikið misjafnar.Það er alltaf dulúð yfir því að kaupa mandarínur/klementínur því maður veit aldrei hvort þær eru sætar eða súrar,steinlausar eða fullar af steinum.

Takktakk

[Solla Guðjóns, 21.12.2007 kl. 04:02]

Mínar bestu óskir um árs og friðar.

[Hlynur Hallsson, 23.12.2007 kl. 15:17]

Gleðileg jól til ykkar allra kæri Gunni. Bestu kveðjur,

[Guðsteinn Haukur Barkarson, 31.12.2007 kl. 01:10]

Gleðilegt ár kæri Gunnar ! Og takk fyrir yndisleg viðkynni á árinu!

[SigrúnSveitó, 1.1.2008 kl. 00:36]

Gleðilegt ár, minn kæri.  Takk fyrir árið sem liðið er.

Kærleikur af Skaganum.

[Ylfa Mist Helgadóttir, 1.1.2008 kl. 20:44]

Gleðilegt ár. Var ekki búin að sjá þennan merka pistil fyrr en nú. Þú bloggar svo sjaldan og ég gái því aðeins einu sinni í mánuði eða svo :) Ég er búin að borða margar, margar klementínur undanfarnar vikur. Þær eru æðislegar!